کد مطلب:313964 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:201
علم و معرفت حضرت ابوالفضل عباس در دوران کودکی
محقق دانشمند مرحوم سید عبدالرزاق مقرم در كتاب «العباس» می نویسد: در روایتی كه از امامان معصوم علیهم السلام به ما رسیده، فرمودند:
ان العباس بن علی زق العلم زقا؛
همانا عباس فرزند علی علیهماالسلام علم را چون غذا در كودكی از پدرش وارد جانش نموده است. [1] .
سپس می نویسد: «این تعبیر، تشبیه بسیار لطیفی است زیرا هرگاه كبوتری غذا را نرم و گوارا ده كند و به بچه اش بخوراند، به آن تعبیر به «زق» می شود، این بیان حاكی است كه حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام در دوران خردسالی، از پستان مادرش علم و حكمت را چون شیر، شیره ی جانش نموده، و در دامان علم و حكمت، رشد و نمو نموده و دارای علم لدنی بوده است.» [2] .
و نیز در شأن حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام گفته شده:
انه كان من فقهاء أولاد الأئمة؛
حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از عالمان فقیه فرزندان امامان علیهم السلام می باشد. و دانشمندان و محدثان بزرگ در شأنش گفته اند:
هو البحر من أی النواحی أتیته
فلجته المعروف و الجود ساحله
حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از هر كرانه كه به جانبش آیی، دریایی است
[ صفحه 310]
كه موجهایش نیكی ها است و كرانه ی آن سرشار از سخاوت و كرم است. [3] .
روزی علی علیه السلام به ابوالفضل العباس علیه السلام كه در دوران كودكی به سر می برد، فرمود: بگو «یك». عباس گفت: «یك». حضرت علی علیه السلام فرمود: بگو «دو». عباس در پاسخ گفت:
استحیی أن أقول باللسان الذی قلت واحدا، أقول اثنان؛
من با آن زبانی كه یك گفته ام (و به یكتایی خدا اقرار نموده ام) شرم می كنم كه بگویم: دو (و از دایره ی یكتایی خدا خارج گردم).
فقبل علی عینیه؛
حضرت علی علیه السلام دو چشمان حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام را بوسید. [4] .
طبق پاره ای از روایات، حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام در این هنگام پنج سال داشت. بر همین اساس، امام صادق علیه السلام در شأن عباس علیه السلام فرمود:
كان عمنا العباس نافذ البصیرة؛
عموی ما، عباس بصیرت نافذ (چشم تیزبین و عمق نگر) داشت. [5] .
نیز بر همین اساس، مرحوم علامه محمدباقر بیرجندی می نویسد:
ان العباس من أكابر الفقهاء و أفاضل أهل البیت، بل انه عالم غیر متعلم و لیس فی ذلك منافاة لتعلم أبیه ایاه؛
همانا عباس (علیه السلام) از فقهای بزرگ و از برجستگان خاندان نبوت بود، بلكه او دانشمند درس نخوانده بود و این مطلب منافاتی با علم آموزی پدرش حضرت علی علیه السلام به او ندارد. [6] .
[ صفحه 311]
علامه مامقانی نیز می نویسد:
و قد كان من فقهاء أولاد الأئمة؛
حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از فقهای فرزندان امامان علیهم السلام بود. [7] .
مسلم است كه حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از اكابر و افاضل فقها و علمای اهل بیت علیهم السلام بوده و معلوم است كسی كه در پرتو آفتاب ولایت و در مدرسه ی امامت حضرت علی بن ابی طالب علیهماالسلام و حضرت امام حسین و حضرت امام حسین علیهماالسلام تربیت شده و كسب علم و نورانیت نموده است، درك مقام و مرتبه ی فضل او برای ما میسر نیست
یك دهن خواهم به پهنای فلك
بگویم وصف آن رشك ملك
ان العباس بن علی زق العلم زقا؛
همانا عباس فرزند علی علیهماالسلام علم را چون غذا در كودكی از پدرش وارد جانش نموده است. [1] .
سپس می نویسد: «این تعبیر، تشبیه بسیار لطیفی است زیرا هرگاه كبوتری غذا را نرم و گوارا ده كند و به بچه اش بخوراند، به آن تعبیر به «زق» می شود، این بیان حاكی است كه حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام در دوران خردسالی، از پستان مادرش علم و حكمت را چون شیر، شیره ی جانش نموده، و در دامان علم و حكمت، رشد و نمو نموده و دارای علم لدنی بوده است.» [2] .
و نیز در شأن حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام گفته شده:
انه كان من فقهاء أولاد الأئمة؛
حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از عالمان فقیه فرزندان امامان علیهم السلام می باشد. و دانشمندان و محدثان بزرگ در شأنش گفته اند:
هو البحر من أی النواحی أتیته
فلجته المعروف و الجود ساحله
حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از هر كرانه كه به جانبش آیی، دریایی است
[ صفحه 310]
كه موجهایش نیكی ها است و كرانه ی آن سرشار از سخاوت و كرم است. [3] .
روزی علی علیه السلام به ابوالفضل العباس علیه السلام كه در دوران كودكی به سر می برد، فرمود: بگو «یك». عباس گفت: «یك». حضرت علی علیه السلام فرمود: بگو «دو». عباس در پاسخ گفت:
استحیی أن أقول باللسان الذی قلت واحدا، أقول اثنان؛
من با آن زبانی كه یك گفته ام (و به یكتایی خدا اقرار نموده ام) شرم می كنم كه بگویم: دو (و از دایره ی یكتایی خدا خارج گردم).
فقبل علی عینیه؛
حضرت علی علیه السلام دو چشمان حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام را بوسید. [4] .
طبق پاره ای از روایات، حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام در این هنگام پنج سال داشت. بر همین اساس، امام صادق علیه السلام در شأن عباس علیه السلام فرمود:
كان عمنا العباس نافذ البصیرة؛
عموی ما، عباس بصیرت نافذ (چشم تیزبین و عمق نگر) داشت. [5] .
نیز بر همین اساس، مرحوم علامه محمدباقر بیرجندی می نویسد:
ان العباس من أكابر الفقهاء و أفاضل أهل البیت، بل انه عالم غیر متعلم و لیس فی ذلك منافاة لتعلم أبیه ایاه؛
همانا عباس (علیه السلام) از فقهای بزرگ و از برجستگان خاندان نبوت بود، بلكه او دانشمند درس نخوانده بود و این مطلب منافاتی با علم آموزی پدرش حضرت علی علیه السلام به او ندارد. [6] .
[ صفحه 311]
علامه مامقانی نیز می نویسد:
و قد كان من فقهاء أولاد الأئمة؛
حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از فقهای فرزندان امامان علیهم السلام بود. [7] .
مسلم است كه حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام از اكابر و افاضل فقها و علمای اهل بیت علیهم السلام بوده و معلوم است كسی كه در پرتو آفتاب ولایت و در مدرسه ی امامت حضرت علی بن ابی طالب علیهماالسلام و حضرت امام حسین و حضرت امام حسین علیهماالسلام تربیت شده و كسب علم و نورانیت نموده است، درك مقام و مرتبه ی فضل او برای ما میسر نیست
یك دهن خواهم به پهنای فلك
بگویم وصف آن رشك ملك
[1] عين اين تعبير را يزيد درباره ي امام سجاد عليه السلام نمود، آنگاه كه در مسجد جامع دمشق شام، مردم به يزيد اصرار كردند اجازه بدهد تا امام سجاد عليه السلام به بالاي منبر براي سخنراني برود، يزيد اجازه نمي داد و علت آن را چنين گفت: «انه من أهل بيت قد زقوا العلم زقا» امام سجاد عليهم السلام از خانداني است كه علم و كمال را (مانند پرنده اي كه دانه ها را به دهان جوجه اش مي گذارد) با تمام وجود از خاندان خود به كام خويش آورده است. (بحار، ج 45، ص 138).
[2] اقتباس از فرسان الهيجاء: ج 1، ص 192.
[3] همان، ص 191 و 189. بنابراين شخصيت حضرت عليه السلام صرفنظر از ماجراي كربلا نيز ممتاز بود و در مقياس با فرزندان ديگر علي عليهم السلام مثلا محمد حنفيه نيز برتري داشت.
[4] مستدرك الوسائل: ج 2، ص 635؛ العباس عبدالرزاق مقرم، ص 92.
[5] فرسان الهيجاء: ج 1، ص 191؛ تنقيح المقال: ج 2، ص 70.
[6] الكبريت الأحمر: ج 2، ص 45.
[7] تنقيح المقال: ج 2، ص 128.